Rozprawy dotyczące kredytów denominowanych i indeksowanych do franka szwajcarskiego to kluczowy etap postępowania, w którym sąd gromadzi dowody i ocenia ważność umowy oraz prawa i obowiązki stron. Pytania sądu, pełnomocnika kredytobiorcy i pełnomocnika banku budują obraz sprawy oraz wpływają na wynik procesu.
Choć postępowanie bywa stresujące, rzetelne przygotowanie merytoryczne i psychiczne znacząco zwiększa szanse na korzystny wyrok.
Struktura i przebieg przesłuchania na rozprawie frankowej
Ogólny przebieg i rola poszczególnych uczestników
Przesłuchanie przebiega według stałego schematu: najpierw pyta sąd, potem pełnomocnik kredytobiorcy, a na końcu pełnomocnik banku. Jako pierwszy pytania zadaje sąd – to podstawowy element ustalania stanu faktycznego.
Poniższa tabela porządkuje role oraz cele pytań na sali rozpraw:
| Etap | Kto pyta | Cel pytań | Typowe wątki |
|---|---|---|---|
| 1 | Sąd | Ustalenie faktów i weryfikacja okoliczności zawarcia umowy | okoliczności podpisania, ryzyko walutowe, dokumenty |
| 2 | Pełnomocnik kredytobiorcy | Wzmocnienie tezy o abuzywności i braku rzetelnej informacji | brak negocjacji, sposób prezentacji oferty, symulacje ryzyka |
| 3 | Pełnomocnik banku | Wykazanie świadomości ryzyka i podważenie statusu konsumenta | wiedza o kursach, korzystanie z nieruchomości, wcześniejsze doświadczenia |
Przesłuchanie kredytobiorców nie jest obowiązkowe – sąd może, ale nie musi wezwać stronę do złożenia zeznań. W praktyce najczęściej do przesłuchania dochodzi, a jego przebieg trwa od kilkunastu minut do około godziny, zależnie od złożoności sprawy.
Przygotowanie i wymogi formalne
Na rozprawę należy stawić się punktualnie i mieć przy sobie dokument tożsamości. Warto odświeżyć wiedzę o umowie, aneksach i harmonogramach spłat, bez uczenia się dat i kwot na pamięć – te dane wynikają z akt.
Poniżej lista dokumentów, które warto mieć pod ręką na wypadek pytań sądu lub drugiej strony:
- dowód osobisty – potwierdzenie tożsamości w chwili rozpoczęcia przesłuchania;
- umowa kredytowa i załączniki – pełna treść wraz z regulaminem i tabelą opłat;
- aneksy – wszystkie późniejsze modyfikacje warunków umowy;
- harmonogramy spłat – uporządkowane dane o ratach i saldzie;
- potwierdzenia przelewów – dowody płatności i zmian wysokości rat;
- korespondencja z bankiem – reklamacje, odpowiedzi, propozycje ugód;
- notatki z kluczowymi datami – wyłącznie do konsultacji z pełnomocnikiem przed rozprawą.
Kategorie i przykłady pytań zadawanych przez sąd
Pytania dotyczące okoliczności zawarcia umowy kredytowej
Na początku pytania dotyczą danych osobowych i pouczenia o odpowiedzialności za prawdę, a następnie okoliczności podpisania umowy oraz celu kredytu.
Przykładowe pytania, które często padają na tym etapie:
- kiedy podpisano umowę kredytową i w jakim celu zaciągnięto kredyt,
- dlaczego wybrano kredyt we frankach zamiast kredytu w PLN,
- ile było spotkań w banku przed podpisaniem i jak wyglądał ich przebieg,
- gdzie podpisano umowę i czy była możliwość zapoznania się z dokumentami wcześniej,
- czy doradca wskazywał ograniczenia zdolności kredytowej w PLN.
Pytanie „dlaczego CHF, a nie PLN” bywa kluczowe – może ujawnić nacisk doradcy, brak zdolności w PLN lub jednostronne eksponowanie korzyści niższej raty.
Pytania dotyczące wiedzy i świadomości kredytobiorcy
Sąd bada, czy wyjaśniono mechanizm kredytu indeksowanego/denominowanego oraz ryzyko kursowe, w tym wpływ kursu na raty i saldo.
Najczęstsze obszary dociekań sądu obejmują:
- czy przedstawiono symulacje zmian kursu CHF i ich wpływ na ratę i saldo,
- jak wyjaśniono sposób ustalania kursów i spread walutowy,
- czy i od kiedy możliwa była spłata bezpośrednio w CHF,
- czy kredytobiorca rozumiał, że saldo może rosnąć mimo regularnej spłaty,
- kto i w jaki sposób tłumaczył ryzyko kursowe przed podpisaniem.
Ważne: od 2011 roku banki oferują możliwość spłaty rat bezpośrednio w CHF.
Pytania dotyczące warunków finansowych i zdolności kredytowej
Sąd weryfikuje, jak wyglądała zdolność kredytowa przy PLN i CHF, oraz czy realnie istniał wybór między produktami.
Przykładowe pytania w tej kategorii:
- czy bank badał zdolność w PLN i oferował kredyt wyłącznie w złotych,
- który wariant (PLN czy CHF) przedstawiano jako korzystniejszy i dlaczego,
- czy na dzień zawarcia umowy istniała zdolność do kredytu PLN,
- czy bank uzależniał ofertę od marży lub wkładu własnego,
- czy kredytobiorca porównywał oferty różnych banków.
Pytania dotyczące przebiegu zawarcia umowy i treści umowy
Sąd pyta, czy umowę dokładnie przeczytano i czy warunki były negocjowalne. Nieprzeczytanie umowy w całości nie przesądza o przegranej – o wadzie decyduje jej treść.
Na tym etapie mogą paść m.in. takie pytania:
- czy postanowienia umowne były zrozumiałe i kto je objaśniał,
- czy próbowano negocjować zapisy (poza kwotą lub marżą),
- kiedy pojawiły się wątpliwości co do abuzywności klauzul,
- czy zgłaszano zastrzeżenia do sposobu ustalania kursu,
- czy otrzymano projekt umowy do wcześniejszego wglądu.
Pytania zadawane przez pełnomocnika banku
Strategia i cel pytań pełnomocnika banku
Celem jest wykazanie świadomości ryzyka walutowego po stronie kredytobiorcy lub podważenie jego statusu konsumenta. Pojawiają się pytania o prowadzenie działalności w nieruchomości czy wynajem lokalu.
Jeżeli działalność gospodarcza zaczęła się znacznie później i pierwotnym celem było zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych, zasadniczo nie podważa to statusu konsumenta.
Pytania dotyczące doświadczenia i wiedzy kredytobiorcy
Pełnomocnik banku bada wykształcenie, doświadczenie finansowe i wcześniejsze kontakty z walutami obcymi, próbując wykazać ponadprzeciętną świadomość ryzyka.
Częste wątki obejmują: czy kredytobiorca wiedział, że kursy się wahają, czy miał inne kredyty walutowe oraz czy przez pierwsze lata był zadowolony z warunków.
Pytania zmierzające do wykazania świadomości kredytobiorcy
Bank pyta o doradcę finansowego, lekturę całej umowy i dostęp do projektu dokumentów. Padają pytania o prezentację historii kursu CHF i o to, czy wyjaśniono wpływ wzrostu kursu na raty i saldo.
Jak właściwie odpowiadać na pytania na rozprawie
Zasady ogólne udzielania odpowiedzi
Odpowiadaj krótko, zwięźle i na temat. Jeżeli wystarczy „tak/nie”, udziel takiej odpowiedzi. Gdy pytanie wymaga szerszego wyjaśnienia, odpowiedz pełnie, lecz rzeczowo.
Zawsze mów prawdę i tylko to, co pamiętasz. Gdy nie pamiętasz lub nie wiesz, możesz użyć następujących sformułowań:
nie wiem
nie pamiętam
Jeśli pytanie jest niejasne, poproś o jego doprecyzowanie. Pytania wykraczające poza meritum sąd z reguły uchyla.
Dla łatwiejszego zapamiętania najważniejszych zasad postępowania podczas odpowiedzi wykorzystaj poniższą listę:
- słuchaj do końca i nie przerywaj pytającemu,
- odpowiadaj na pytanie, nie wychodząc poza jego zakres,
- korzystaj z prostych „tak/nie”, gdy to możliwe,
- nie zgaduj – jeśli nie pamiętasz, powiedz to wprost,
- zachowaj spokojny, rzeczowy ton wypowiedzi.
Kierowanie odpowiedzi do sądu i etyka wypowiedzi
Odpowiadając, zwracaj się do składu orzekającego formułą grzecznościową. Najbezpieczniej rozpocząć odpowiedź od „Wysoki Sądzie”.
Wypowiadaj się na stojąco i zaczekaj, aż sąd będzie gotów do protokołowania. Unikaj emocji – spokojny ton zwiększa wiarygodność.
Odpowiadanie na trudne i podchwytliwe pytania
Trudne pytania mają wywołać niespójność lub stres. Rolą pełnomocnika jest reagowanie na presję, pytania nieistotne lub nadużycia procesowe. W razie wątpliwości co do zasadności pytania spójrz na pełnomocnika i poproś o wyjaśnienie.
Sąd nie oczekuje odpowiedzi na pytania wykraczające poza sprawę – pełnomocnik może wnioskować o uchylenie takich pytań.
Kategorie i tematyka pytań – szczegółowa analiza
Systematyzacja pytań sądowych
Poniżej uporządkowano najczęstsze grupy pytań, które pojawiają się na rozprawach frankowych:
- okoliczności zawarcia umowy – kiedy, gdzie i w jakim celu zaciągnięto kredyt; dlaczego wybrano CHF zamiast PLN;
- świadomość ryzyka walutowego – co wyjaśnił bank o kursie, symulacjach, spreadzie i wpływie na raty i saldo;
- warunki finansowe w dacie umowy – zdolność w PLN/CHF, realność alternatyw, porównanie ofert;
- proces zawarcia i informacje od banku – dostęp do projektu, czas na lekturę, edukacja o ryzyku;
- wpływ na treść umowy – czy cokolwiek negocjowano poza kwotą/aneksem i marżą;
- moment ujawnienia problemu – kiedy zauważono klauzule niedozwolone lub wzrost obciążeń;
- akceptacja skutków unieważnienia – świadomość rozliczeń po wyroku i konsekwencji prawnych.
Pytania o status konsumenta i charakter działalności
Sąd bada, czy kredyt zaciągnięto jako konsument oraz czy nieruchomość służyła działalności lub była wynajmowana. Liczy się stan i cel w chwili podpisywania umowy.
Jeżeli najem zaczął się dużo później i początkowo kredyt zaciągnięto na własne potrzeby mieszkaniowe, fakt późniejszego wynajmu co do zasady nie pozbawia statusu konsumenta.
Przygotowanie merytoryczne i psychiczne do rozprawy
Analiza dokumentacji i organizacja informacji
Dobre przygotowanie zaczyna się od lektury umowy, aneksów i harmonogramów, bez obsesyjnego zapamiętywania liczb. Warto znać orientacyjną kwotę kredytu, wysokość spłat oraz pozostałe saldo.
Przemyśl, co chcesz przekazać sądowi – tylko informacje istotne dla rozstrzygnięcia. Twoje zeznania powinny być spójne z pozwem i pismami procesowymi.
Konsultacje z pełnomocnikiem
Przed rozprawą skonsultuj się z doświadczonym pełnomocnikiem – omówcie możliwe pytania, trudne wątki i strategię odpowiedzi. To obniża stres i zwiększa pewność siebie.
Psychiczne przygotowanie i radzenie sobie ze stresem
Stres jest naturalny, zwłaszcza gdy minęło wiele lat od zawarcia umowy. Sąd rozumie ograniczenia pamięci co do szczegółów.
Aby lepiej poradzić sobie z napięciem, zastosuj proste techniki:
- zaplanuj logistykę dnia rozprawy z zapasem czasu,
- porozmawiaj z pełnomocnikiem tuż przed wejściem na salę,
- skupiaj się na pytaniu „tu i teraz”, nie wybiegaj myślami do przodu,
- kontroluj oddech – krótkie, spokojne wdechy i wydechy,
- przypomnij sobie, że pełnomocnik jest przy Tobie i reaguje na nadużycia.
Pełnomocnik będzie Twoją tarczą procesową na sali rozpraw. Aktualna praktyka orzecznicza jest korzystna dla frankowiczów, co realnie wzmacnia pozycję procesową.
Praktyczne porady i wskazówki dla kredytobiorców
Dokumentacja wymagana na rozprawę
Do sądu zabierz kluczowe dokumenty i ich kopie – najbardziej istotny jest dokument tożsamości. Zestaw dokumentów opisywaliśmy wyżej; warto mieć je posegregowane i łatwo dostępne.
Dotrzeć na rozprawę punktualnie
Punktualność jest obowiązkowa. Daj sobie margines na dojazd, kolejki i kontrolę bezpieczeństwa. Spóźnienie źle rokuje w oczach sądu.
Praktyczne zasady zachowania się na sali rozpraw
Poniższe zasady ułatwią dobre zaprezentowanie się przed sądem:
- mów na stojąco i zwracaj się do składu „Wysoki Sądzie”,
- odpowiadaj dopiero po zakończeniu pytania,
- jeśli trzeba – poproś o krótką przerwę,
- unikaj sporów z pełnomocnikiem banku i polemik z sędzią,
- pozwól swojemu pełnomocnikowi reagować na niestosowne pytania.
Najczęstsze błędy kredytobiorców i jak ich unikać
Błędy w odpowiadaniu na pytania
Najczęstszy błąd to zbyt długie, emocjonalne wypowiedzi. Sąd docenia rzeczowość i konkret. Profesjonalne jest przyznać „nie pamiętam”, zamiast zgadywać.
Aby ich uniknąć, pamiętaj o następujących zasadach:
- nie odpowiadaj przed końcem pytania,
- nie dopowiadaj treści nieistotnych dla pytania,
- nie domyślaj faktów – trzymaj się tego, co wiesz,
- nie dyskutuj z pełnomocnikiem banku – odpowiedz i zakończ wątek,
- nie wchodź w emocjonalny ton, który osłabia wiarygodność.
Błędy w przygotowaniu do rozprawy
Nie ucz się dat i kwot na pamięć. Ważniejsze jest rozumienie mechanizmów umowy i głównych faktów. Zapoznaj się z pozwem i pismami procesowymi – Twoje zeznania muszą być spójne.
Unikaj tych potknięć przygotowawczych:
- brak konsultacji z pełnomocnikiem przed rozprawą,
- brak uporządkowanych dokumentów na sali,
- próby improwizowania odpowiedzi na trudne pytania,
- lekceważenie stresu i logistyki dnia rozprawy,
- brak zaplanowanej, krótkiej „mapy” tego, co chcesz przekazać.
Wynik rozprawy i dalsze kroki
Znaczenie przesłuchania dla ostatecznego wyroku
W sprawach frankowych kluczowe są dokumenty i treść umowy. Zeznania uzupełniają obraz, ale to klauzule i obowiązki informacyjne banku najczęściej przesądzają o wyniku.
Sąd nie ocenia, czy decyzja była „rozsądna”, lecz czy była podjęta świadomie i po rzetelnym poinformowaniu. Fundamentalne jest to, czy bank wywiązał się z obowiązków informacyjnych.
Praktyka orzecznicza i szanse na wygraną
Większość spraw kończy się korzystnie dla frankowiczów, choć rozstrzygnięcie zawsze zależy od konkretnego składu i materiału dowodowego. Doświadczony pełnomocnik minimalizuje ryzyko błędów procesowych i wzmacnia argumentację.
Rozliczenie po unieważnieniu umowy
Po unieważnieniu umowy bank zwraca raty, odsetki, prowizje i opłaty, a kredytobiorca oddaje wyłącznie wypłacony kapitał (bez waloryzacji). Rozliczenie stron może nastąpić przez potrącenie, porozumienie kompensacyjne lub wzajemne wypłaty.
Uprawnienia po wyroku obejmują m.in.:
- ustawowe odsetki za opóźnienie – liczone od dnia skutecznego wezwania banku do zapłaty,
- wystąpienie do komornika, jeśli bank nie wykona wyroku dobrowolnie,
- rozliczenie kosztów procesu według oceny sądu.
Prawidłowe przygotowanie, współpraca z pełnomocnikiem i spokojne, rzeczowe zeznania znacząco zwiększają szanse na unieważnienie umowy i korzystne rozliczenie z bankiem.