Upadłość Getin Noble Banku w 2023 roku była jednym z najpoważniejszych kryzysów w najnowszej historii polskiej bankowości, a wyznaczenie Marcina Kubiczka na syndyka stało się najbardziej kontrowersyjnym elementem tych postępowań.
Od lipca 2023 r., kiedy Kubiczek został wyznaczony do zarządzania masą upadłości, jego działania wzbudzają spory dotyczące zarzutów konfliktu interesów, nadmiernych kosztów obsługi prawnej i konfrontacyjnego podejścia wobec frankowiczów. Sytuacja zaostrzyła się, gdy wierzyciele i organy nadzoru zaczęli pytać, czy syndyk należycie chroni interes poszkodowanych, jednocześnie zarządzając masą upadłości.
Niniejszy materiał zestawia ustawowe obowiązki syndyka z konkretnymi kontrowersjami dotyczącymi zarządu Kubiczka oraz omawia orzeczenia i trwające postępowanie ministerialne mogące zakończyć się cofnięciem licencji doradcy restrukturyzacyjnego.
Ramy prawne i zasadnicza rola syndyka
Instytucja syndyka jest kluczowym mechanizmem Prawa upadłościowego, odpowiada za administrację majątkiem upadłego oraz kontakt z wierzycielami i sądem. Z chwilą ogłoszenia upadłości syndyk, wyznaczony postanowieniem sądu, obejmuje cały majątek dłużnika tworzący masę upadłości.
To nie tylko czynność administracyjna – to istota postępowania upadłościowego: sprawiedliwe i efektywne zakończenie niewypłacalności przy maksymalizacji zaspokojenia wierzycieli.
Syndyk działa według zasad zapisanych w ustawie. Najważniejsza jest zasada minimalizacji kosztów z art. 179 Prawa upadłościowego – syndyk ma obowiązek tak prowadzić sprawy, aby optymalnie wykorzystywać majątek, w szczególności ograniczać koszty postępowania. Niewywiązanie się z tego obowiązku może skutkować osobistą odpowiedzialnością odszkodowawczą, a nadzór sprawuje sędzia-komisarz.
Do najważniejszych kompetencji syndyka należą w szczególności:
- zarząd i likwidacja majątku – przejęcie w posiadanie składników masy, ich zabezpieczenie i sprzedaż;
- postępowania sądowe – wytaczanie i obrona powództw w imieniu masy upadłości;
- lista wierzytelności – przyjmowanie, badanie i sporządzanie listy zgłoszonych roszczeń;
- układ i negocjacje – proponowanie rozwiązań ugodowych, jeśli służą interesowi masy;
- sprawozdawczość – przygotowywanie sprawozdań rachunkowych i wniosków pod nadzorem sędziego-komisarza.
Wiele czynności wymaga zgody sędziego-komisarza, a niekiedy także zgromadzenia wierzycieli, co ma zapobiegać arbitralnym decyzjom i nadmiernym kosztom.
Powołanie Marcina Kubiczka i jego doświadczenie zawodowe
Marcin Kubiczek został powołany na syndyka masy upadłości Getin Noble Banku w lipcu 2023 r. Był już rozpoznawanym praktykiem restrukturyzacji i upadłości, biegłym sądowym, ekspertem podatkowym, kuratorem sądowym oraz wykładowcą prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego na Uczelni Łazarskiego. Miał reputację osoby skutecznie prowadzącej duże postępowania upadłościowe, obejmujące setki milionów złotych aktywów.
Najistotniejsze obszary jego aktywności przed nominacją można streścić następująco:
- praktyk restrukturyzacji – prowadzenie złożonych spraw korporacyjnych i majątkowych;
- biegły sądowy – opinie w sprawach gospodarczych i finansowych;
- ekspert podatkowy – doradztwo w zakresie skutków podatkowych postępowań;
- kurator sądowy – zarządzanie sprawami podmiotów gospodarczych w kryzysie;
- wykładowca – dydaktyka i popularyzacja prawa upadłościowego.
Kubiczek prowadził również działalność biznesową poprzez sieć powiązanych podmiotów. Był m.in. prezesem spółki doradczej powiązanej z kancelarią Rymarz Zdort Maruta – Rymarz-Zdort-Maruta-Kubiczek Restructuring S.A. – która po jego powołaniu zaczęła otrzymywać znaczną część zleceń obsługi prawnej z masy upadłości. Te relacje – nawet jeśli same w sobie nie są bezprawne – stały się osią krytyki i kontroli.
Kontrowersje dotyczące wypłat i zarzutów konfliktu interesów
Najpoważniejsze zarzuty dotyczą wyjątkowo wysokich wypłat na rzecz kancelarii powiązanych personalnie lub biznesowo z syndykiem. Według analizy prasowej w latach 2022–2025 z masy upadłości skierowano do kancelarii łącznie ok. 197 341 000 zł, co wywołało pytania o proporcje kosztów do korzyści dla wierzycieli.
Poniższa tabela porządkuje kluczowe dane publikowane o koncentracji kosztów obsługi prawnej:
| Podmiot | Relacja/powiązanie | Wypłaty | Udział w całości |
|---|---|---|---|
| Rymarz Zdort Maruta | kapitałowo-osobowe powiązania z syndykiem | 146 354 000 zł | ok. 74% |
| Kancelaria Mateusza Sitnika i Wspólników | wspólny adres z biurem syndyka (Chorzów) | 26 740 000 zł | ok. 13,6% |
| BWHS | „operacyjne centrum” syndyka w Warszawie | 12 242 000 zł | ok. 6,2% |
| Pozostałe podmioty | różne | ~12 005 000 zł | ~6,1% |
| Łącznie | — | 197 341 000 zł | 100% |
Taka koncentracja środków w firmach powiązanych z syndykiem tworzy co najmniej wrażenie konfliktu interesów, nawet jeśli część zleceń była merytorycznie uzasadniona.
Krytycy wskazują, że znaczna część prac dotyczyła wniosków o zawieszanie spraw frankowiczów, mimo ugruntowanego orzecznictwa co do abuzywności klauzul i nieważności umów. Z perspektywy ekonomicznej syndyk powinien dążyć do ugód, zamiast finansować kosztowne i często nieskuteczne spory.
Kubiczek i kancelarie zaprzeczają zarzutom, podkreślając rynkowy charakter stawek i realny zakres usług wykonanych dla masy. Jednak nałożenie się powiązań kapitałowych i lokalowych utrwala wrażenie konfliktu, którego same oświadczenia nie usuwają.
Kredytobiorcy frankowi a konflikt między strategią syndyka a interesem wierzycieli
Frankowicze stanowią liczny segment klientów GNB, a ich roszczenia to istotna część potencjalnych wierzytelności. Umocnienie CHF podniosło raty o 50–100% i więcej, skłaniając wielu do pozwów o stwierdzenie nieważności z powodu klauzul abuzywnych.
Po ogłoszeniu upadłości pozwy przeciwko bankowi stały się sprawami przeciwko masie i były często zawieszane do czasu sporządzenia listy wierzytelności, co zamroziło wiele postępowań.
Dla lepszej orientacji, kluczowe skutki zawieszenia z punktu widzenia konsumentów są następujące:
- wydłużenie czasu niepewności – brak szybkiego rozstrzygnięcia statusu umowy i zabezpieczenia interesu konsumenta;
- kontynuacja wysokich obciążeń – przy kredycie ok. 400 000 zł miesięczna rata to często 2 000–3 000 zł i więcej;
- efekt finansowy zwłoki – opóźnienie rozliczenia może oznaczać setki tysięcy złotych różnicy.
Syndyk optował za weryfikacją roszczeń w ramach listy wierzytelności, prawnicy konsumentów – za równoległym ustalaniem nieważności umów w procesach cywilnych z udziałem syndyka.
Postępowania sądowe i orzecznictwo korzystne dla kredytobiorców
Coraz więcej orzeczeń wzmacnia prawo konsumentów do dochodzenia ustalenia nieważności mimo upadłości banku. Najważniejsze rozstrzygnięcia można ująć tak:
- Sąd Najwyższy, III CZP 5/24 – powództwa o ustalenie nieważności umowy kredytu nie powinny być automatycznie zawieszane; ich charakter różni się od roszczeń stricte pieniężnych;
- Sąd Okręgowy w Krakowie – oddalenie powództwa syndyka o zapłatę salda wobec nadpłaty kapitału przez konsumentkę, z odniesieniami do orzecznictwa TSUE i prymatu ochrony konsumenta także wobec syndyka;
- Sąd Apelacyjny w Warszawie (2022) – utrzymanie w mocy wyroku stwierdzającego nieważność umowy CHF z 2007 r. z klauzulami abuzywnymi, co umożliwiło wykreślenie hipoteki i pełne uwolnienie kredytobiorców.
Programy ugód i rozwiązywanie sporów
Dostrzegając koszty sporów, syndyk zaproponował programy ugodowe. W grudniu 2024 r. ogłoszono I etap – adresowany do osób, które spłaciły co najmniej 200% kapitału. Zakres był wąski, a warunki – zdaniem wielu – niewystarczające.
W czerwcu 2025 r. uruchomiono II etap z istotnie lepszymi parametrami. Najważniejsze założenia były następujące:
- brak progu 200% – program otwarty dla wszystkich konsumentów z mieszkaniowymi kredytami CHF;
- konwersja na PLN – stałe oprocentowanie 2,98% do końca pierwotnego okresu kredytowania;
- bez dopłat wyrównawczych – ograniczenie barier finansowych przy przekształceniu umowy;
- redukcja ryzyka kursowego – trwałe wyeliminowanie ekspozycji na CHF.
Tysiące kredytobiorców zaakceptowało ugody, co ogranicza koszty wieloletnich sporów po stronie masy i zapewnia przewidywalność konsumentom.
Obowiązki prawne syndyka i mechanizmy odpowiedzialności
Prawo upadłościowe przewiduje wielopoziomowy system nadzoru i odpowiedzialności. Najważniejsze mechanizmy to:
- nadzór sędziego-komisarza – bieżące dyspozycje, żądanie wyjaśnień, kary pieniężne, wniosek o odwołanie;
- skargi i zażalenia uczestników – szybkie korygowanie czynności niezgodnych z prawem lub interesem masy;
- odpowiedzialność odszkodowawcza (art. 160) – za szkodę wyrządzoną nienależytym wykonaniem obowiązków, objęta obowiązkowym OC;
- reżim dyscyplinarny i karny – włącznie z zawieszeniem lub cofnięciem licencji doradcy;
- zasada minimalizacji kosztów (art. 179) – sądy egzekwują zwrot nieuzasadnionych wydatków (przykładowo ok. 655 000 zł).
Mechanizm skargowy i nadzór sędziego-komisarza stanowią pierwszy bezpośredni „bezpiecznik” przeciw nadużyciom władzy syndyka.
Postępowanie ministerialne i cofnięcie licencji
W maju 2025 r. Ministerstwo Sprawiedliwości wszczęło postępowanie administracyjne o cofnięcie licencji doradcy restrukturyzacyjnego Marcina Kubiczka. To sygnał powagi zarzutów i skala eskalacji nadzorczej.
Najważniejsze informacje podawane o dotychczasowych ustaleniach i krokach nadzorczych są następujące:
- wieloletni monitoring – czynności nadzorcze prowadzone przez ponad trzy lata, kilkadziesiąt skarg i setki pism;
- obszerna analiza – weryfikacja dziesiątek tysięcy stron dokumentów z lat 2022–2025, ze szczególnym naciskiem na koszty obsługi prawnej i art. 179;
- raport z 16 maja 2025 r. – wyniki audytu wybranych postępowań i wydatków;
- kolejne kroki – planowane przesłuchanie syndyka i opinia biegłego ds. finansów.
Wszczęcie postępowania nie przesądza wyniku, ale ewentualne cofnięcie licencji oznaczałoby konieczność natychmiastowego powołania nowego syndyka i kosztowną zmianę zarządu sprawy w toku.
Struktury nadzoru i kontrola sędziego-komisarza
Sędzia-komisarz wyznacza kierunek postępowania, ogranicza działania syndyka i monitoruje ich legalność. To podstawowy, bieżący instrument kontroli nad gospodarowaniem masą upadłości.
W sprawie GNB sędzia-komisarz ingerował m.in. w zatwierdzanie propozycji ugód z frankowiczami oraz rozstrzygał wnioski o zawieszanie i kontynuowanie spraw, co realnie wpływało na możliwości dochodzenia roszczeń przez konsumentów.
Szersze implikacje i perspektywy
Skala wypłat sięgająca ok. 200 mln zł do firm powiązanych wskazuje na potrzebę szczelniejszego nadzoru i transparentności doboru usługodawców, niezależnie od ostatecznej oceny legalności wydatków.
Upadłość GNB może stać się punktem zwrotnym: orzecznictwo dopuszczające ustalanie nieważności umów mimo upadłości banku wzmacnia ochronę konsumenta, a skuteczniejsze programy ugód pokazują, że negocjacje bywają ekonomicznie korzystniejsze od sporów.
Patrząc naprzód, można oczekiwać mocniejszego egzekwowania art. 179 Prawa upadłościowego, większej czujności wobec konfliktów interesów i szybszych reakcji na nadmierne wydatki.