Niniejszy przewodnik wyjaśnia, jak skutecznie i zgodnie z prawem rozwiązać umowę o pracę w Niemczech: od wymogów formalnych i rodzajów wypowiedzeń, przez terminy, po praktyczne wzory pism.
Zgodnie z § 623 BGB wypowiedzenie umowy o pracę musi być sporządzone wyłącznie na piśmie, zawierać jednoznaczną wolę rozwiązania stosunku pracy, być własnoręcznie podpisane i respektować właściwe okresy wypowiedzenia.
Forma elektroniczna jest nieważna – nawet z kwalifikowanym podpisem elektronicznym – i nie wywołuje skutków prawnych.
Ramy prawne wypowiedzenia umowy o pracę w Niemczech
Niemieckie prawo pracy w zakresie rozwiązywania umów opiera się przede wszystkim na przepisach BGB oraz ustawie o ochronie przed wypowiedzeniem (KSchG). System ten równoważy interesy stron, zapewniając dłuższe okresy wypowiedzenia dla pracodawców oraz szerszą ochronę dla pracowników w większych firmach i po określonym stażu.
Najważniejsze akty i ich zakres zastosowania przedstawia poniższe zestawienie:
| Akt/Paragraf | Zakres | Kluczowe wymaganie/uwaga |
|---|---|---|
| § 623 BGB | Forma oświadczeń o rozwiązaniu | Wyłącznie forma pisemna na papierze z własnoręcznym podpisem; formy elektroniczne wyłączone. |
| § 622 BGB | Okresy wypowiedzenia | Pracownik: 4 tygodnie do 15. dnia lub do końca miesiąca; pracodawca: okresy wydłużane wraz ze stażem. |
| § 626 BGB | Wypowiedzenie nadzwyczajne | Wymagany ważny powód; termin na złożenie przez pracodawcę: 2 tygodnie od poznania okoliczności. |
| KSchG | Ochrona przed wypowiedzeniem | Dotyczy firm od 10 pracowników i stażu pracownika ≥ 6 miesięcy. |
| § 193 BGB | Przesunięcie końca terminu | Jeśli ostatni dzień terminu przypada na sobotę, niedzielę lub święto, biegnie on do najbliższego dnia roboczego. |
W typowym wypowiedzeniu pracownik nie musi podawać przyczyny. Wyjątkiem jest wypowiedzenie nadzwyczajne, gdzie strona może żądać wskazania powodu.
Rodzaje wypowiedzeń i ich charakterystyka
W Niemczech wyróżnia się trzy podstawowe tryby rozwiązania umowy, które różnią się przesłankami i skutkami:
- wypowiedzenie zwyczajne – z zachowaniem ustawowych lub umownych okresów wypowiedzenia;
- wypowiedzenie nadzwyczajne – bez zachowania okresu wypowiedzenia, wymaga ważnego powodu zgodnie z § 626 BGB;
- wypowiedzenie zmieniające (Änderungskündigung) – rozwiązuje obecną umowę i jednocześnie proponuje nowe warunki pracy.
Wypowiedzenie zwyczajne jest najczęstsze i podlega rygorom czasowym § 622 BGB oraz ewentualnym postanowieniom umowy lub układów zbiorowych. Dla pracownika okres wypowiedzenia wynosi co do zasady 4 tygodnie do 15. dnia lub do końca miesiąca.
Wypowiedzenie nadzwyczajne stosuje się wyłącznie, gdy kontynuacja zatrudnienia jest obiektywnie nie do przyjęcia (np. kradzież, ciężkie naruszenie obowiązków, przemoc). Pracodawca ma 2 tygodnie od poznania zdarzenia na jego złożenie.
Okresy wypowiedzenia i ich obliczanie
Decyduje dzień doręczenia (Zugang), a nie data wysłania. Między doręczeniem a datą zakończenia (15. dzień lub koniec miesiąca) muszą upłynąć pełne 4 tygodnie w przypadku wypowiedzenia przez pracownika.
Przykład: jeśli wypowiedzenie dotrze 3 marca, najwcześniejszy termin zakończenia to 31 marca. Jeśli dotrze 10 marca, najwcześniej będzie to 15 kwietnia.
Okresy dla pracodawcy rosną wraz ze stażem pracy. Zestawienie progów i terminów przedstawia tabela:
| Staż u pracodawcy | Okres wypowiedzenia (pracodawca) |
|---|---|
| do 2 lat | 4 tygodnie – do 15. dnia lub do końca miesiąca |
| po 2 latach | 1 miesiąc – do końca miesiąca |
| po 5 latach | 2 miesiące – do końca miesiąca |
| po 8 latach | 3 miesiące – do końca miesiąca |
| po 10 latach | 4 miesiące – do końca miesiąca |
| po 12 latach | 5 miesięcy – do końca miesiąca |
| po 15 latach | 6 miesięcy – do końca miesiąca |
| po 20 latach | 7 miesięcy – do końca miesiąca |
Jeżeli ostatni dzień terminu doręczenia wypowiedzenia przypada na sobotę, niedzielę lub święto, § 193 BGB przesuwa upływ terminu na najbliższy dzień roboczy. Sama data zakończenia stosunku pracy (15. lub koniec miesiąca) nie ulega przesunięciu.
Formalne wymagania składania wypowiedzenia
Aby uniknąć nieważności lub opóźnień, pismo powinno zawierać wszystkie elementy obowiązkowe:
- Data i miejsce sporządzenia – ułatwiają ustalenie chronologii i późniejszą weryfikację dokumentu.
- Pełne dane adresowe stron – imię i nazwisko, ulica, numer, kod, miejscowość; w przypadku pracodawcy właściwy podmiot/oddział.
- Jednoznaczny tytuł i sformułowanie “wypowiedzenie” (Kündigung) – np. „Niniejszym wypowiadam umowę o pracę…”.
- Identyfikacja wypowiadanej umowy – data zawarcia i ewentualne rozróżnienie, gdy istnieje kilka umów.
- Data zakończenia stosunku pracy – konkretna data albo formuła „zum nächstmöglichen Zeitpunkt”.
- Formalny, rzeczowy ton pisma – standardowe zwroty grzecznościowe i poprawność językowa.
- Własnoręczny podpis – wyłącznie oryginalny podpis na papierze; pełnomocnik dołącza oryginał pełnomocnictwa.
Praktyczny przewodnik pisania wypowiedzenia
Poniższe kroki pomogą przygotować skuteczne i bezbłędne wypowiedzenie:
- Zbierz dane – data zawarcia umowy, stanowisko, staż, okresy wypowiedzenia z umowy/układu, inne warunki szczególne.
- Wylicz okres wypowiedzenia – uwzględnij staż, zapisy umowne i układy zbiorowe; wskaż konkretną datę zakończenia.
- Przygotuj treść – zawrzyj wszystkie elementy formalne, zadbaj o jasność i brak błędów.
- Wydrukuj i podpisz – czytelnie, niebieskim lub czarnym długopisem; unikaj skreśleń.
- Dostarcz pismo pracodawcy – wybierz sposób, który zapewni dowód doręczenia.
- Śledź potwierdzenie – zachowaj dowody nadania/odbioru na wypadek sporu o datę doręczenia.
Najczęściej stosowane formy doręczenia to:
- dostarczenie osobiste z potwierdzeniem odbioru,
- list polecony z potwierdzeniem odbioru,
- wrzucenie do skrzynki pocztowej pracodawcy,
- wrzucenie do firmowej skrzynki w siedzibie, jeśli jest regularnie opróżniana.
Pełne wzory wypowiedzeń z tłumaczeniami
Aby zobrazować wymogi formalne, poniżej znajdują się trzy kompletne przykłady pism – po niemiecku, z tłumaczeniem na polski i krótkim komentarzem.
Wzór pierwszy – standardowe wypowiedzenie z ogólnym sformułowaniem
Wersja niemiecka –
Berlin, 15. November 2025
Jan Kowalski
Klonowa Straße 40
12345 Berlin
Musterfirma GmbH
Personalabteilung
Musterstraße 1
12345 Berlin
Kündigung meines Arbeitsverhältnisses
Sehr geehrte Damen und Herren,
hiermit kündige ich das mit Ihnen bestehende Arbeitsverhältnis ordentlich und fristgerecht zum nächstmöglichen Zeitpunkt. Nach meiner Berechnung ist dies der 30. Dezember 2025.
Ich bitte Sie, mir den Erhalt dieser Kündigung sowie das Beendigungsdatum schriftlich zu bestätigen.
Ich danke Ihnen für die Zusammenarbeit in den vergangenen Jahren und wünsche Ihnen viel Erfolg in Zukunft.
Mit freundlichen Grüßen
Jan Kowalski
Tłumaczenie polskie –
Berlin, 15 listopada 2025
Jan Kowalski
Ulica Klonowa 40
12345 Berlin
Musterfirma GmbH
Dział Zasobów Ludzkich
Ulica Musterska 1
12345 Berlin
Wypowiedzenie umowy o pracę
Szanowni Państwo,
niniejszym wypowiadam łączący nas stosunek pracy w sposób zwyczajny i z zachowaniem okresu wypowiedzenia, ze skutkiem na dzień 30 grudnia 2025 r.
Proszę o pisemne potwierdzenie otrzymania niniejszego wypowiedzenia oraz daty rozwiązania umowy o pracę.
Dziękuję za współpracę w minionych latach i życzę Państwu powodzenia w przyszłości.
Z poważaniem
Jan Kowalski
Wzór zawiera wszystkie elementy wymagane prawem, w tym jednoznaczny tytuł, konkretną datę końcową i prośbę o potwierdzenie.
Wzór drugi – wypowiedzenie z konkretną datą początkową umowy
Wersja niemiecka –
München, 1. Dezember 2025
Maria Schmidt
Bergerstraße 25
80804 München
Technologie AG
Personalabteilung
Innovationsstraße 10
80802 München
Kündigung des Arbeitsvertrages vom 01.06.2022
Sehr geehrte Damen und Herren,
hiermit kündige ich meinen Arbeitsvertrag, geschlossen am 01. Juni 2022, ordentlich und fristgerecht zum 31. Januar 2026.
Da mir noch Resturlaub zusteht, gehe ich davon aus, dass dieser in den letzten Wochen meiner Anstellung benutzt wird.
Bitte bestätigen Sie den Erhalt dieser Kündigung und das genaue Beendigungsdatum schriftlich.
Ich bitte Sie, mir ein qualifiziertes Arbeitszeugnis auszustellen.
Für die gute Zusammenarbeit in den vergangenen Jahren danke ich Ihnen herzlich.
Mit freundlichen Grüßen
Maria Schmidt
Tłumaczenie polskie –
Monachium, 1 grudnia 2025
Maria Schmidt
Ulica Bergera 25
80804 Monachium
Technologie AG
Dział Zasobów Ludzkich
Ulica Innowacji 10
80802 Monachium
Wypowiedzenie umowy o pracę z dnia 01.06.2022
Szanowni Państwo,
niniejszym wypowiadam moją umowę o pracę zawartą w dniu 1 czerwca 2022 r., w sposób zwyczajny i z zachowaniem okresu wypowiedzenia, ze skutkiem na dzień 31 stycznia 2026 r.
Ze względu na przysługujący mi niewykorzystany urlop zakładam, że zostanie on wykorzystany w ostatnich tygodniach mojego zatrudnienia.
Proszę o pisemne potwierdzenie otrzymania tego wypowiedzenia oraz dokładnej daty rozwiązania umowy o pracę.
Proszę również o wystawienie mi kwalifikowanego świadectwa pracy.
Dziękuję za dobrą współpracę w minionych latach.
Z poważaniem
Maria Schmidt
Wzór precyzuje umowę poprzez datę jej zawarcia i porusza kwestię rozliczenia urlopu oraz świadectwa pracy.
Wzór trzeci – wypowiedzenie z ogólną datą
Wersja niemiecka –
Hamburg, 20. November 2025
Thomas Wagner
Hafenstraße 15
20457 Hamburg
Schifffahrtsgesellschaft AG
Personalabteilung
Werftstraße 30
20457 Hamburg
Kündigung meines Arbeitsverhältnisses
Sehr geehrte Damen und Herren,
hiermit kündige ich das mit Ihnen bestehende Arbeitsverhältnis ordentlich und fristgerecht zum nächstmöglichen Zeitpunkt.
Ich bitte Sie, mir umgehend schriftlich das genaue Beendigungsdatum meines Arbeitsverhältnisses zu bestätigen.
Darüber hinaus bitte ich Sie, mir ein qualifiziertes berufsförderndes Arbeitszeugnis auszustellen.
Für die angenehme Zusammenarbeit danke ich Ihnen.
Mit freundlichen Grüßen
Thomas Wagner
Tłumaczenie polskie –
Hamburg, 20 listopada 2025
Thomas Wagner
Ulica Portowa 15
20457 Hamburg
Schifffahrtsgesellschaft AG
Dział Zasobów Ludzkich
Ulica Stoczniowców 30
20457 Hamburg
Wypowiedzenie umowy o pracę
Szanowni Państwo,
niniejszym wypowiadam moją umowę o pracę w sposób zwyczajny i z zachowaniem okresu wypowiedzenia, ze skutkiem na najbliższy możliwy termin.
Proszę o niezwłoczne, pisemne potwierdzenie dokładnego dnia rozwiązania mojej umowy o pracę.
Ponadto proszę o wystawienie mi kwalifikowanego świadectwa pracy.
Dziękuję za przyjemną współpracę.
Z poważaniem
Thomas Wagner
Formuła „zum nächstmöglichen Zeitpunkt” jest bezpieczna, gdy nie mamy pewności co do wyliczeń terminu.
Częste błędy i jak ich unikać
Oto najczęściej spotykane błędy, które osłabiają skuteczność wypowiedzenia i jak im zapobiec:
- wysłanie wypowiedzenia elektronicznie – e-mail, SMS, WhatsApp, faks nie spełniają wymogu formy pisemnej z § 623 BGB;
- nieprawidłowe obliczenie terminu – brak pełnych 4 tygodni do 15. dnia lub końca miesiąca skutkuje przesunięciem daty zakończenia;
- brak dowodu doręczenia – zawsze zachowaj potwierdzenie odbioru lub pisemne pokwitowanie od pracodawcy;
- niejednoznaczne sformułowanie – użyj wprost słowa „wypowiedzenie” (Kündigung) i jednoznacznie wyraź wolę rozwiązania umowy;
- brak własnoręcznego podpisu – skan lub kopia nie wystarczą, wymagany jest oryginał podpisu na papierze;
- zły adresat – niepoprawne dane pracodawcy lub działu mogą opóźnić doręczenie i bieg terminów;
- pomyłki w okresie próbnym – w probacji obowiązuje zwykle 2‑tygodniowy okres wypowiedzenia; zweryfikuj jego bieg i daty.
Procedury po rozwiązaniu umowy
Po skutecznym złożeniu wypowiedzenia pamiętaj o poniższych obowiązkach i uprawnieniach:
- potwierdzenie odbioru – poproś pracodawcę o pisemne potwierdzenie otrzymania i daty zakończenia;
- świadectwo pracy (Arbeitszeugnis) – możesz żądać prostego lub kwalifikowanego, także przed upływem okresu wypowiedzenia;
- rozliczenie urlopu i świadczeń – wniosek o wykorzystanie lub ekwiwalent urlopu oraz rozliczenie nadgodzin i premii;
- zwrot mienia służbowego – samochód, laptop, telefon, karty dostępu i inne narzędzia pracy w terminie;
- zgłoszenia urzędowe – rejestracja w urzędzie pracy: jako poszukujący (najpóźniej w ciągu 3 dni od informacji o zakończeniu, a gdy to możliwe – do 3 miesięcy wcześniej) i jako bezrobotny w pierwszym dniu bezrobocia;
- ochrona przed retorsjami – pracodawca nie może obniżać wynagrodzenia ani wstrzymywać świadectwa pracy za samo złożenie wypowiedzenia.
Wyjątkowe sytuacje i szczególne okoliczności
W niektórych sytuacjach standardowe reguły ulegają modyfikacjom. Zwróć uwagę na następujące przypadki:
- wypowiedzenie podczas choroby – jest dopuszczalne i skuteczne, ale może skutkować Sperrzeit w zasiłku dla bezrobotnych przy dobrowolnym odejściu;
- ciąża i urlop macierzyński – szczególna ochrona od zajścia w ciążę do 4 miesięcy po porodzie; wypowiedzenie przez pracodawcę wymaga zgody urzędu ochrony pracy;
- ochrona z KSchG – w firmach od 10 pracowników i po 6 miesiącach stażu można wnieść skargę do sądu pracy w ciągu 3 tygodni od doręczenia wypowiedzenia;
- okres próbny – brak pełnej ochrony z KSchG; obie strony mogą rozwiązać umowę z 2‑tygodniowym wypowiedzeniem.
Wniosek i rekomendacje
Skuteczne wypowiedzenie w Niemczech wymaga bezwzględnego zachowania formy pisemnej, prawidłowego wyliczenia terminów oraz potwierdzonego doręczenia.
Przed złożeniem wypowiedzenia sprawdź postanowienia umowy i ewentualne układy zbiorowe, a w razie wątpliwości skonsultuj się z prawnikiem prawa pracy.
Zachowuj kopię pisma i dowód doręczenia – są kluczowe przy ustalaniu dat i ewentualnych roszczeniach (w tym świadczeń z urzędu pracy).
Rozważ wpływ decyzji na sytuację finansową i zawodową, w tym możliwe konsekwencje dla prawa do zasiłku dla bezrobotnych w razie dobrowolnego odejścia.